Peçenekler
Peçenekler, Orta Kazakistan'da tarih sahnesine çıkmış Türk boylarından biridir [456].
Büyük ihtimalle Batı Gök-Türklerinden Işbara Kagan'ın 634 yılından sonra
yaptığı yeni boy teşkilatlanmasının akabinde ortaya çıkan bir boydur [457].
Bu sırada Isık Göl-Balkaş arasından ortaya çıktıkları tahmin edilmektedir.
Çünkü Peçenek kabilelerinden biri Çor,
bir başkası da Çopan adını taşıyordu.
Aslında Peçenekler sekiz ana boy ve kırk küçük kabile (oba)den oluşan bir topluluk idi.
Sekiz ana boyun adı şunlar idi: İrtim, Çor,
Yula, Kulpey (Köl Beg), Karı Bay, Talmat, Kopun, Çopan.
Bunların ilk üçüncünün diğerlerine göre
daha soylu sayıldığı ve dolayısıyla onlara Kangar denildiği bilinmektedir [458].
Karlukların, Uygurların baskısı yüzünden batıya hareketleri,
Peçeneklerin de Balkaş Gölünün güneyinden Sır derya kıyılarına gelmelerine sebep olmuştur.
Diğer taraftan Bizans kaynağı Konstantin Porphyrogennetos'a göre
''Oğuz baskısı sonucunda daha da batıya çekilen Peçeneklerin bir gurubu
Oğuzların yanında kalmıştır.
Dolayısıyla Kaşgarlıdaki Oğuz listesinde yer alan Peçenekler bunlar olmalıdır [459].
Daha sonra Peçenekler,
aral Gölünün kuzeyinden Hazar Denizinin kuzeyine kadar geniş sahaya yayıldılar [460].
860-880 sıralarında Don-Kuban havzasına kadar uzandılar.
Tabiiki Hazar Devleti bundan büyük zarar gördü.
Peçenekler, Macarları Orta Avrupa'ya sürdükleri gibi kendileri de
Karadeniz'in kuzeyindeki geniş düzlüklere, hatta Balkanlara kadar ilerlediler.
Bu arada Ruslarla uzun mücadeleler yaptılar.
Hakim oldukları topraklar sekiz bölge halinde düzenlendi.
1049'da Uzların saldırısı sonucu Aşağı Tuna'ya göçtüler (1049).
Bizans'ı epey uğraştırdılarsa da 1091 yılında Bizans-Kuman (Kıpçak)
ortak hareketi neticesinde dağıldılar.
Bir kısmı Macaristan topraklarına giderken diğer bir gurup Tuna boyunda kaldı.
Bunlar XII. Yüzyılın sonuna kadar varlıklarını koruyabildiler.
İslam kaynaklarında Peçenekler hakkında az sayılmayacak kadar malumat vardır.
Özellikle İslam tacirlerinin Peçenekler arasından getirdiği bilgiler
İslam tacirlerinin Peçenekler arasından getirdiği bilgiler
İslam tarih ve coğrafyacılarınca kaydedilmiştir.
Genellikle varlıklı bir topluluk olduğu bildirilen Peçeneklerin sayısız yılkı
ve koyun sürüsüne sahip oldukları anlatılmıştır.
Ancak, her hangi bir köyleri mevcut değildi [461].
Bunun çok sayıda altın ve gümüş eşyalar,
hatta bunların üzerindeki yazılar günümüze gelmiştir [462].
Becanek (Peçenek), Türklerden bir sınıf olup Oğuzların yakınındadır [463].
Kaynakça
Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları, 2. Baskı (tıpkıbasım), sf: 97-99
Türk Tarih Kurumu Yayınları-2013, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl