Ogurlar
Tarihi kaynakların ışığında Ting-ling'lerin batı grubundan çıktıkları anlaşılan Ogurlar.
Doğu Avrupa'ya doğru göç etmeden önce üç ayrı kütle halinde yaşıyorlardı.
Birinci Kütle Sır Derya - Çu ırmakları arasında,
ikinci kütle Emba Nehri havzası yani kuzey batı Kazakistan bozkırlarında,
üçüncü kütle ise Yayık Irmağı Irmağı civarında yaşıyordu.
Büyük ihtimalle birinci kütle On Ogurları, ikinci kütle Otuz Ogurları,
üçüncü kütle ise Dokuz Ogurları meydana getiriyordu [40].
Ogurlar daha sonra Sarogur (Sarı/Ak/Ogur), Bittigur (Beş Ogur),
Ultingur-Altziagir (Altı Ogur), Kutrigur-kuturgur (Tukurgur-Dokuz Ogur),
Ungur- Hunugur (On Ogur), Utigur/Uturgur (Otuz Ogur) gibi
boy birlikleri halinde görülmektedir [41].
Sabarlar tarafından 461-465 tarihlerinde
Ural Dağlarının doğusundan batısına itilmişlerdi [42].
Ogurların,
Tanrı Dağları civarında yaşayan Wu-sun'ların devamı olduğu şeklindeki
görüşe katılmıyoruz. Çünkü onların tarihi farklı mecrada gelişmiştir.
Diğer taraftan İli bölgesine yakın yerde gösterilen Ho-chie boyunun da
Ogurların ataları olma ihtimali vardır. Ancak, onlar hakkında fazla bilgi yoktur [43].
Belki Ho-chie adlandırılan boy Ting-ling'lerin güney kolu idi.
Kaynak yetersizliği dolayısıyla bu konuda fazla bir şey söylenememektedir.
Ogur Türkleri, meşhur oldukları avcılık ve kürkçülük yanında
yaşadıkları sahanının gereği ziraatle de uğraşıyorlardı.
Tarımın her türlüsü ve meyvacılığı yapıyorlardı [44].
Karadeniz'in
kuzeyine geldikten sonra devletleri parçalanıp yıkılan Avrupa
Hun'larının idaresindeki İrnek'e katılan Ogurlar (M.S. 360-470) daha
sonra karışık anlamına gelen Bulgar adıyla anılmaya başladılar.
Yani geldikleri sahada da üç ayrı kütle halinde yaşamaya devam ettiler:
Kafkasların
kuzeyinde, Azak Denizi'nin doğusunda On-Ogurlar, Don-Volga arasında
yani daha kuzeyde Otuz Ogurlar, batıda Dnyeper'e doğru Dokuz Ogurlar.
Doğudaki
iki grup Sabarların ve Gök-Türklerin himayesine girdi. Batıdaki Dokuz
Ogur (Kara Bulgar)lar ise Bizans'la ilişki kurup, çeşitli mücadelelerde
bulundular ise de kendi aralarındaki çatışmalardan zayıflayıp,
doğudan gelen Avarlar'a bağlandılar.
Doğuda kalan Otuz Ogur ve On Ogur grupları ise
Büyük Bulgarya (Magna Bulgarya) adı verilen devleti kurdular [45].
Kaynakça
40. L. Rasonyi, Tarihte Türklük, s. 88; Kafesoğlu, Türk Milli Kültürü, s. 186.
41. Gy. Moravscik, Byzantino-Turcica, s. 89, 152, 189 vd. 196, 198, 228.
42. Kafesoğlu, s. 186.
43. B. Ögel, ''İlk Töles Boyları'', s. 800-803.
44. Kafesoğlu, s. 188.
45. A. Kurat, Karadeniz'in Kuzeyindeki Türk Kavim ve Devletleri, Ankara 1992, s. 110-118;Kafesoğlu, 189 vd.
Çin
Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları, 2. Baskı (tıpkıbasım), sf: 14-15,
Türk Tarih
Kurumu Yayınları-2013, Prof. Dr. Ahmet Taşağıl